De gemeentelijke schatkist

De Apeldoornse schout moet vooral de openbare orde in het dorp handhaven en kleine vergrijpen opsporen en berechten. Soms int hij ook belastingen namens de landheer.

Franse tijd
In de Franse tijd vanaf 1795 wordt het gemeentelijk bestuur aanzienlijk uitgebreid. Voor de heffing van allerlei nieuwe belastingen en de realisatie van de dienstplicht is het nodig om controle uit te oefenen. Ook om zaken als geboorte, huwelijk, overlijden, verblijfplaats en bezit te registreren. De gemeente groeit in zijn rol en de administratie neemt navenant toe: vanuit de gemeente worden de lijnen uitgezet en hier komen ze ook weer samen. De bestuurlijke organisatie krijgt de vorm van een ‘mairie’ met een municipaalraad.

Wanneer de Fransen zijn vertrokken en Nederland een koninkrijk onder Willem I is geworden, wordt de ‘maire’ vervangen door een hoofdschout die vanaf 1825 burgemeester wordt genoemd. De drie mairies Apeldoorn, Beekbergen en Loenen worden één gemeente. De municipaalraad uit de Franse tijd wordt vervangen door een vierkoppige gemeenteraad.

Geldkist
De belastingheffing blijft overeind. Voor de veilige bewaring van geïnde gelden schaft de gemeenteontvanger een indrukwekkende ijzeren geldkist aan. Inkomsten en uitgaven van de gemeente houden in deze jaren ongeveer gelijke tred. Van de opbouw van een buffer is geen sprake. Dit wordt pijnlijk duidelijk wanneer in 1830 in België opstand uitbreekt en de gemeenten in de noordelijke Nederlanden geacht worden hun schutterijen op de been te brengen. De Apeldoornse gemeentekas blijkt op dat moment leeg. Met de heffing van extra gelden wordt dit gauw verholpen maar voor het grote plaatje maakt het weinig uit. De Belgische veldtocht wordt geen succes en het zou ook niet de laatste keer zijn dat in Apeldoorn de bodem van de gemeentelijke geldkist in zicht komt...

‍