Apeldoorn in de frontlinie
De bevrijding van de Veluwe gebeurt vanuit het oosten. Van de richting Berlijn oprukkende geallieerde hoofdmacht buigt het 1e Canadese leger af richting Nederland. De hindernis van de IJssel nemen ze op 11 en 12 april waarna ze zich richten op de bevrijding van de Veluwe. Een paar dagen later trekken ze het oostelijk deel van Apeldoorn binnen. Er volgen hevige gevechten en verschillende gebouwen lopen schade op. De luchtbeschermingsdienst komt handen en voeten tekort.
Reinier Hardonk, die in het hart van Apeldoorn woont, beschrijft de ervaringen in zijn dagboek:
12 april: …Toen volgde een nacht vol lawaai. Een vliegtuig kwam laag over […] terwijl uit de verte ook onophoudelijk kanonvuur te horen viel. Daarna vlogen met zware slagen achtereenvolgens de spoorbrug en de andere Kanaalbruggen de lucht in. 's Morgens drong de werkelijkheid langzaam door. De Canadezen zijn de IJssel over!
13 april: Apeldoorn komt in de frontlinie! […] Volgens geruchten zouden de Canadezen tot Teuge en Woudhuis zijn opgerukt. Tegen zes uur kwamen plotseling enige granaten van hun artillerie in het dorp neer. Mariëndaal, de grote gashouder en het huis van de familie Achterberg aan de Molleruslaan kregen voltreffers. Helaas was het dochtertje Achterberg gedood.
14 april: Voortdurend schieten en gedreun. De pakhuizen van de Eierhal, het gebouw Coöperatie Molenstraat, het pakhuis van de Rottingfabriek in brand […] Alles trilde en beefde. Er was wel veel schade bij de Jachthoornlaan, de Jachtlaan en de omgeving van de Molenstraat. […] De toren van de Julianakerk was zwaar beschadigd.
15 april: Telkens hoor je de granaten overgieren […] Het dak achter Ali Schut was geheel stuk. Een treffer op het dak van Ten Bosch aan de Van Kinsbergenstraat. Een voltreffer op de pui van Witteveen […] Een kar met paard getroffen. Daarbij werd 1 Duitser gedood en twee gewond.
16 april: Ronkend maakt een verkenningsvliegtuigje zijn rondjes boven Apeldoorn. Kort en scherp klinkt telkens het Canadese geschut. Fluitend vliegen de granaten over en slaan met een felle slag in. Stil en uitgestorven ligt de Hoofdstraat er bij…
De dag erop - op 17 april - wordt Apeldoorn bevrijd en maakt Hardonk vanuit zijn huis de historische foto van Canadese tanks die over de Deventerstraat richting Hoofdstraat rijden (de derde foto in de reeks hierboven).
