Vanwege de ligging aan een kruispunt van handelsroutes groeit het dorp Apeldoorn in de late middeleeuwen uit tot een knooppunt en ontmoetingsplaats. Hanzesteden kunnen op dit kruispunt neutraal vergaderen, onder andere in de kerk. Reizigers overnachten in een van de vele herbergen die hier zijn. In de open lucht op het Herenhul, tussen Beekbergen en Ugchelen, vinden hoger beroepzaken plaats in het bijzijn van de Hertog van Gelre. Als het Apeldoorns kanaal gegraven is, Apeldoorn een station krijgt en er later ook de snelwegen komen, wordt de kruispuntfunctie van Apeldoorn nog meer versterkt.
Door de gunstige ligging ontwikkelt Apeldoorn zich sneller en sterker dan omliggende dorpen. De oude weg van Utrecht naar Deventer kruist bij Apeldoorn de wegen van Arnhem naar Elburg en Zwolle. Ook de route van Harderwijk naar Zutphen en Doesburg voert langs Apeldoorn. Waar wegen kruisen, staat vaak een kerk die niet alleen gebruikt worden voor de eredienst maar ook om te vergaderen. Ook nooit ver van de kruispunten vandaan zijn de herbergen. De centrale ligging van Apeldoorn en het voordeel dat dat met zich meebrengt, wordt onderstreept door het feit dat ten zuiden van Apeldoorn op het Herenhul eeuwenlang recht gesproken wordt door het Veluwse landgericht.
De kruispuntfunctie van Apeldoorn wordt later versterkt door de aanleg van het kanaal en spoorwegen in vijf richtingen (Amersfoort, Zutphen, Deventer, Dieren en Hattem). Radio Kootwijk draagt bij aan de internationale communicatie; vanuit hier heeft radiocommunicatie met de Overzeese gebiedsdelen plaats. Inmiddels hebben Radio Kootwijk, het kanaal en twee van de vijf spoorlijnen hun oorspronkelijke functie verloren. De kruising van autowegen; het klaverblad van de A1 en A50, is met de tijd steeds belangrijker geworden, net als de busverbindingen in alle windrichtingen.
Kerken en gebedshuizen zijn vaak gelegen aan kruispunten en zijn van oudsher plaatsen van ontmoeting. De oudste kerken dateren uit de middeleeuwen, de jongste zijn nog maar kort geleden gebouwd. Naast de stadskerken in het centrum en de voor- en naoorlogse uitbreidingswijken van Apeldoorn zijn er de markante dorpskerken in Beekbergen, Loenen, Uddel en Hoenderloo.
Apeldoorn is tegenwoordig mede vanwege de centrale ligging een geliefde vestigingsplaats voor forensen, logistieke bedrijven en scholen.
Sporen in het landschap
- Het centrum van Apeldoorn met voormalige herbergen
- Het Herenhul
- Het Apeldoorns Kanaal
- Radio Kootwijk
- Het station en knooppunt Beekbergsebroek
