Paulus Bruijn van Rozenburg krijgt een laan

Oranjebond van Orde
Paulus Bruijn van Rozenburg is lid van de Oranjebond van Orde, een 19e eeuwse vereniging die trouw wil tonen aan het koningshuis en die door bestrijding van de armoede wil voorkomen dat socialisme en sociaaldemocratie vaste voet aan de grond krijgen. Via dezelfde bond werkt Paulus aan het eerste sociale woningbouwproject in Apeldoorn, in Zuid aan het Hofveld. Paulus woont zelf op de Emmalaan in De Parken.

Planter in Nederlands-Indië
Eerder woont hij in Indonesië. Na een lange militaire loopbaan in het Nederlands-Indisch leger is hij daar leidinggevende op een tabaksplantage geworden. Maar de arbeiders komen in opstand tegen het zware werk en het karige loon. Het leger moet eraan te pas komen om de opstand de kop in te drukken. Paulus wordt door zowel de Indische regering als door de pers verantwoordelijk gehouden. De Java-Bode noemt de manier waarop hij met de lokale mensen omgaat “verkeerd zuinig”. En een Nederlandse krant meldt dat Paulus aanwezig is als drie koelies, wiens enige fout is dat zij hun werk hebben verlaten, als straf met een stok worden afgeranseld. Op dat moment is deze straf nog illegaal. Een paar jaar later komt er wetgeving die het afranselen van werknemers legaal maakt. Dat is de zogeheten poenale sanctie. Paulus zelf is dan al in Nederland.

Sie-Anoe
In twee boeken beschrijft Paulus, onder het pseudoniem ‘Sie-Anoe’, zijn Indonesische tijd als een mooi avontuur. Zo vertelt hij over herendiensten, waardoor de bevolking als verhuizer van zijn spullen moet optreden: 30 dragers die ieder met 30 kilo van zijn spullen lopen gedurende vier à zeven uur per dag. Ook vertelt hij hoe Sie-Anoe bij het aanleggen van een plantage kosten bespaart door zelf als dokter op te treden, ook al is hij er niet voor opgeleid. Sie-Anoe/Paulus Bruijn van Rozenburg voert zelfs bloedige operaties uit.

Paulus Bruijn van Rozenburg ligt begraven op de openbare begraafplaats aan de Soerenseweg.

Dit verhaal is geschreven door Jacqueline Bonnes, lid Onderzoeksgroep Koloniaal Verleden Apeldoorn, in opdracht van CODA

‍