In het Orderbos groeit een slakkenhoop
In de vroege middeleeuwen (zevende tot twaalfde eeuw) wordt nergens zoveel ijzer gemaakt als op de Veluwe: in totaal is hier meer dan 50 miljoen kilo ijzer geproduceerd. Op duizenden plekken wordt ijzererts gedolven, hout gekapt om houtskool te maken en leem verzameld om oventjes te bouwen.
Deze ijzerovens zien eruit als een soort schoorsteenpijpen op de grond. Bovenin de schoorsteen wordt in lagen continu ijzererts en houtskool toegevoegd en in de oven wordt langzaamaan het ruwe ijzer (de wolf) gescheiden van het afval (de ijzerslak). Deze ijzerslak vloeit er aan de onderkant van de oven uit en het ruwe ijzer blijft in de ovenschacht achter en kan vervolgens tot ijzer gesmeed worden. Bij het maken van ijzer houd je twee tot drie keer meer afval (ijzerslak) over dan ijzer; dit afval wordt vervolgens op grote hopen gedumpt.
Verspreid over de Veluwe hebben honderden van deze ijzerslakkenhopen gelegen. Veel van deze hopen zijn opgeruimd, verdwenen als wegverharding, gebruikt om dijklichamen te verzwaren of zijn eeuwen later in hoogovens hergebruikt om er nog meer ijzer uit te halen.
In het Orderbos is echter één ijzerslakkenhoop bewaard gebleven - en niet zomaar eentje: het is de grootste ijzerslakkenhoop van Nederland. In de achtste en negende eeuw is hier in totaal 650.000 kilo ijzerslak gedumpt; afval dat hier al meer dan 1000 jaar op een hoop ligt.
