IJzerwinning in het Leesten
In de vroege middeleeuwen (zevende tot twaalfde eeuw) heeft op de Veluwe een grootschalige ijzerproductie plaats: in die periode is meer dan 50 miljoen kilo ijzer gemaakt. Men ontdekt dat in dit gebied relatief eenvoudig ijzererts gewonnen kan worden. Deze ijzererts ligt in de vorm van langgerekte aders met klapperstenen op de oostelijke flanken van de stuwwalruggen, het heuvelige landschap van de Veluwe.
Een klappersteen dankt zijn naam aan het klapperende geluid dat de steen maakt als je ermee schudt. Dit klapperende geluid komt omdat het ijzererts zich gevormd heeft rondom een brokje leem dat, nadat het uitgedroogd is, los komt te zitten van het ijzerrijke omhulsel – waardoor dit ‘klappert’ als je de steen schudt. Een klappersteen wordt overigens niet zomaar smeedbaar ijzer; het moet eerst samen met heel veel houtskool in een ijzeroven bewerkt worden. Een techniek die ze in de vroege middeleeuwen heel goed beheersen.
Normaal komen klapperstenen diep in de bodem voor, maar door opstuwing van de grond in de ijstijd zijn de zogenaamde klappersteenaders op sommige plekken dicht aan de oppervlakte komen te liggen. Deze aders worden aangeboord door sleuven te graven; dit verklaart ook waarom ijzerkuilen in rijen in het landschap voorkomen, zoals ook hier bij op het Leesten. Op de Veluwe en dan met name aan de westkant van Apeldoorn, liggen nog duizenden ijzerkuilen.
