Admiraal van Kinsbergen vestigt zich in Apeldoorn
Jan Hendrik van Kinsbergen wordt gezien als de laatste grote zeeheld van Nederland, vooral door zijn heldhaftige optreden in de Slag bij Doggersbank op 7 augustus 1781. Hij heeft een praalgraf in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, vlak naast dat van Michiel de Ruijter. Zijn stoffelijk overschot is daar echter nooit ter aarde besteld, want dat bleef in zijn sterfplaats Apeldoorn.
Na zijn omzwervingen door heel Europa wordt Van Kinsbergen onder stadhouder Willem V opperbevelhebber van de vloot en groeit zijn invloed. Ook in de roerige tijden na de vlucht van de stadhouder in 1795 blijft Van Kinsbergen zich met de landelijke politiek bemoeien, in 1799 vanuit zijn nieuwe woonplaats Apeldoorn. Ook al is hij dan ‘admiraal in ruste’, hij blijft een nationale held en de machthebbers – of ze nou patriottisch, Frans of Van Oranje zijn – houden rekening met hem.
In Apeldoorn vestigt Van Kinsbergen zich op het landgoed Welgelegen, ten oosten van het dorp Apeldoorn. Hij ontpopt zich vooral als weldoener. De verschillende giften die hij aan het dorp doet, worden vooral mogelijk gemaakt doordat hem na het overlijden van zijn vrouw Hester in 1795 een kapitaal ten deel is gevallen. Hester Clifford-Hooft was telg van een steenrijke Amsterdamse familie en weduwe van bankier George Clifford. Haar fortuin bestond voornamelijk uit aandelen in Surinaamse plantages en obligaties in de Verenigde Oost-Indische Compagnie.
In 1805 sticht Van Kinsbergen in een ongebruikt jachthuis bij Paleis het Loo een spinhuis waar armen voor een kleine vergoeding vlas kunnen spinnen. Tijdens de Franse overheersing daalt de welvaart behoorlijk en ook in Apeldoorn heerst armoede. In 1806 sticht van Kinsbergen, financieel gesteund door andere gegoede Apeldoorners, een weeshuis voor meisjes waar zij een opleiding tot dienstmeid krijgen. Ook richt hij een school op en schenkt hij Apeldoorn een brandspuit, een brandspuithuisje en twee waterputten met pompen. Ook geeft hij het dorp een gemeenteweide, inclusief fokstier voor de vergroting en verbetering van de veestapel.
Wanneer de admiraal in 1819 overlijdt wordt hij bijgezet in de grafkelder onder de Apeldoornse Mariakerk die op het huidige Raadhuispleins stond. In 1935 wordt op die plek – de kerk is dan allang verdwenen – een gedenksteen onthuld ter ere van de 200ste geboortedag van Van Kinsbergen.
In latere jaren, wanneer het Raadhuisplein opnieuw ingericht wordt, gaan de gedenksteen en het voormalige graf van de admiraal helaas verloren.
Sinds 2008 staat aan de Vosselmanstraat, bij het gebouw van de vroegere, door Van Kinsbergen mogelijk gemaakte school, een beeld van de weldoener Van Kinsbergen, gemaakt door Erszébeth Baerveldt.
